NERGELE TARİHİ VE KÜLTÜRÜ…
Nergele Tarihi ve Kültürü’nü bölümler halinde yayınlıyorum. Bildiğiniz üzere uzun yazılan yazılar okuyucu tarafından çok sıkıcı oluyor ve okunmuyor!
BÖLÜM ÜÇ: Nergele Maraş ili’nin Ekinözü İlçesine bağlı birçok medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve dört muhtarlıktan oluşan şirin bir köyümüzdür. Maraş’a 178 km, Ekinözü’ne 7 km. Nurhak’a 25 km. Elbistan’a 38 km. uzaklıktadır.
Doğusunda Nurhak Dağı, Batısında Aşağı İçmeler (maden suları), Berit Dağı..
Güneyinde Sinekli-Koçdağı (Engizek) Kuzeyinde Salavan Dağı ve Ekinözü ilçesi bulunmaktadır. Köy karasal iklimin etki alanı içerisinde olup, ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. İki dağın orta yerine kurulmuş olan köyün arazi yapısı bahçe, bağ, için elverişlidir. Tarım arazisi sınırlıdır. Maalesef bir kaç sulu alanlar dışında kayda değer bir arazisi bulunmamaktadır. Köyde taşımalı eğitim, elektrik şebekesi, sabit telefon, içme suyu şebekesi vardır. Köye ulaşımı sağlayan yolun mahalle aralarındaki sokaklar hariç tamamı asfalt ile kaplanmıştır. Nergele köyünün şuanki yerinde sırası ile Hititliler, Romalılar, Bizanslılar, Ermeniler yaşamıştır. Bu Köy Nergelelilerin ilk köyüdür. Köyün kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, yaklaşık 450 yıllık bir geçmişi olduğu sanılmaktadır. Köyün adı 1560′ lı yıllar arasında ki Kanuni döneminde ve 1563 yılında Nahiye’yi Nergele’ye 20 Köy ve 40 mezra bağlıdır. Ülke geneli kamu hizmetlerinin dağılımına baktığımız zaman sosyal adalet dengesinin bizim Nergele ve yöresinde bozulduğunu kolayca görebiliyoruz. Gerek o zamanların nüfus yoğunluğu gerek milli gelirin dağılımı, gerekse yol, su, elektrik, sağlık vb. gibi kamu hizmetlerinin dağılışında bu dengesizliği görmek mümkündür. Bu dengesizlikleri meydana getiren ana faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz.
1) En önemli faktör coğrafidir. Arazi dağlık, dağlar çoğu yerlerde çıplak, toprak verimsiz, iklim serttir. Bu işe hem nüfus, hem işsizlik, hem geri kalmışlık vb.faktörleri beraberinde getirmektedir.
2) Coğrafi faktörlere bağlı olarak meydana gelen ikinci sebep ise, ekonomik ve sosyal gelişmeyi kısıtlayıcı unsurlardır. Henüz kuvvetli bir iktisadi gelişme yoktur. Bünyesinde büyük kitleleri çalıştıracak (çalıştırabilecek) herhangi bir işyeri yoktur. İki sene önce üç yüz havuzlu alabalık üreme tesisi Nergele Altınyaprak köyü nüfusuna kayıtlı, İsviçre de yaşayan iş insanı Mustafa İşbilir bireysel bir girişimi kendi köyünde başlatmıştır. Umarız devamı gelir ve daha geniş kapsamlı işyerleri açılır ve köyde yaşayan insanlarımız da yararlanır. Eskiden yöremizde yerel feodalizm kalıntısı birtakım müesseseler vardı. Örneğin, tarımsal arazinin kullanılışı konusunda ortaya çıkan yarıcılık, ortakçılık, marabacılık gibi şekiller vardı. Gerçi bu hususlar sadece bizim yörede değil, ülkenin hemen hemen her yöresinde görülürdü. Fakat düzlük ovalara sahip yerleşim birimlerine oranla bizim yöremizde daha çok rastlanılırdı.
3) Diğer bir sebep ise tarihin derinliklerinden gelen sosyal ve kültürel unsurlardır. Yöremizde feodal kalıntılardan yerel gericiliğe kadar bir takım çağ dışı uygulama ve tutumları hat safhadaydı diyebiliriz.
4) Diğer taraftan gerek Osmanlılar gerek Cumhuriyet dönemlerinde hükumet yönetenlerin bizlere bakış açıları gayet dar olup, herhangi bir kurum ve kuruluştan istenilen bir destek alınamamıştır. 1960’li yıllarda İller Bankası’nın Belediyelere yaptığı tahsilatın toplamı 120 milyon lira, bu rakamın sadece 10 milyonu yani %10’luk bir miktarı bölgedeki belediyelere tanzim edilmiştir. Geriye kalan 110 milyon yani %90’lık miktarı Batı ve diğer bölgelere harcanmıştır. Bu bakımdan Nergele ve çevresi tüm hizmetlerden yoksun bırakılmıştır. Dolayısıyla toplumun dış faktörlere sosyal ve ekonomik bütünleşmesi yıllar almıştır.
5) Nihayet son ve mühim bir faktör olarak etnik ve mezhepsel yapıyı ileri sürebiliriz.Toplumsal yapı içinde halk etnik ve mezhepsel bakımdan meydana gelen bu ayrılığın Alevi-Sünni gibi dinsel ve siyasal faktörlerde de desteklenmesi toplumsal yapının bir bütünlük göstermeyip parçalanmasına, dolayısıyla pek çok sosyal anlaşmazlıklar siyasal partiler kanalı ile zaman zaman şeillenmiştir. İşte bütün bu faktörleri göz önüne alarak yörede iktisadi, sosyal, siyasal, ekonomik vb. durumlarından dolayı 1960’li yıllar sonrası imkanlarını zorlayarak kimisi Avrupa’ya kimisi ülkenin metropol kentlerine, kimisi dünyanın değişik ülkelerine ve geride kalan ihtiyarlar da zorunlu olarak kendi doğup büyüdüğü emek verdiği topraklarına bağlı kalarak kendi köylerinde kaldılar. Devam edecek…
03.01.2025. ALİ İŞBİLİR
